Matthew 13

Kona Kikipo Haminahaledawoeno Iya꞉tulame Uwi

Mak 4:1-9; Luk 8:4-8

1Ba꞉be atu hegelalo Ya꞉suti genama guni uluhukuti, ebete tawakalubi iya꞉tulamema꞉ Ga꞉lili Bobo dodolo nilutiya꞉, 2ba꞉bene tawakalubi hiliyonomate ebetamo da꞉pelamiya꞉, ebete boga꞉mo ololote dito emediya꞉ huiyatiya tawakaluba꞉te haka dodolo pela꞉mota꞉hanuya꞉. ^a 3Ba꞉bene ebete iba꞉tamo komo hiliyonomo komokomo iya꞉tulame uwa꞉mo ba hawakalilame eta tabo ba꞉ma ka꞉na goiya꞉, “Eta lumagiti haka da꞉hiduimi kona kikipo haminahala꞉go ba꞉bo tui. 4Ebete haminahala꞉go ba tonato komo kikipo iba꞉te gabamo gudiya꞉, ba꞉bema꞉ holaholate pelamete ba꞉bo penaliya꞉. 5Komo kikipo iba꞉te nakola hakamo gudiya, ba꞉bolo haka koha꞉. Ba꞉bema꞉ iba꞉te tiyonomo ikulihuya꞉ mabu haka dobodoboha꞉, 6ba꞉bene hegelate da꞉podolui iba꞉te na꞉waiwaihuya꞉ mabu ibino haha ipuwamo katolameha꞉, iyo, iba꞉te ba꞉bema꞉ tiyonomo ha꞉lahuya꞉. 7Komo kikipo iba꞉te olagopi hemo hakamo gudiya꞉, ba꞉bema꞉ ba꞉bi hemate dapepehui kona ba꞉bo alukuliya꞉. 8Huiyatiya komo kikipo iba꞉te hido hakamo gudiya꞉, ba꞉bema꞉ ba꞉ba꞉te apepehote ba꞉bo nolohuya꞉, komo 100 teta꞉mo, komo 60 teta꞉mo, komo 30 teta꞉mo hiliyonomoma꞉ eda꞉huya꞉.”

9Ya꞉suti gala na꞉kagoiya꞉, “Galagodawa, ama꞉ hidamo nulia꞉!”

Ya꞉sukunu Hiya꞉hiya꞉ Iya꞉tulame Uwino Mabu

Mak 4:10-12; Luk 8:9-10

10Ba꞉ba tetelo Ya꞉suku ta꞉matapa꞉te ebetamo pelamete na꞉pega꞉luya꞉, “Bada mabuma꞉ ama꞉ uwa꞉mo tawakalubi diya꞉tulamenaka?”

11Ya꞉suti tabo ba huiya iba꞉tamo na꞉goiya꞉, “Godote Ko Gawadalagima꞉ deda꞉na, ba꞉be komoeno ipuwa kolawema꞉ nale helo la꞉tamo ikalamimata, iyo, ba꞉be komoeno awaminale komokomo la꞉ ba꞉ iya꞉tawahuimata. Huiyatiya nale ba꞉be iya꞉tawa komo komopa꞉tamo kikalameha꞉. 12Ba꞉ hibila, Godokono tabo ulihoma꞉ lumagigodolo hidohido ukui da꞉pola꞉na, Godote ebetamo hiliyonomo hidohido komo ikamehote ebeno tepo ipuwa kotabuimima꞉ne. Huiyatiya lumagigodolo hidohido ukui pola꞉naheno, ebegodolo kebe kapiyakapiya komate da꞉pola꞉na Godote ebegodone gala kakuwatemema꞉ne. ^b 13Ba꞉be mabuma꞉ nale tawakalubi uwa꞉mo iya꞉tulamenakomo, mabu iba꞉te naeno taboeno ipuwa ohowaditi a꞉kuma꞉la꞉, iyo, iba꞉te uliti atumu a꞉kiya꞉tawahala꞉. 14Ba꞉bema꞉ Godokono ukui hawakalimidawa Aisayate ibino komoma꞉ da꞉goiya꞉ ba꞉be tabote ba꞉ hibima꞉ eda꞉. Ebete ya꞉lo tetelo ba꞉ma ka꞉na goiya꞉,

‘La꞉ tabo bulinakomata
huiyatiya a꞉kiya꞉tawahanakamata,
iyo, la꞉ ipuwa bohowadinakomata
huiyatiya a꞉kuminakamata. ^c
15Mabu ba꞉moe tawakalubino ukui hegabema꞉ eda꞉halamiya꞉,
ibi hibi komo uli ubihinola,
ba꞉bema꞉ iba꞉te galo a꞉muhilameholiya꞉,
ba꞉gala ibino baidi atumu a꞉mula꞉haliya꞉.
Ba꞉bema꞉ iba꞉te ibino baidi mula꞉haleha꞉ma꞉ neda꞉hatale,
ibino baiditi naeno hido komo bulamena꞉,
ba꞉gala ibino galote nulihotale,
iba꞉te ibino tepo ipuwoeno ukui hidamo emalagidolete natamo bohobila꞉na꞉,
ba꞉bema꞉ na modobola ibi nale hiduilamema꞉.’”
16Ba꞉bene Ya꞉suti ebe ta꞉matapa꞉tamo na꞉goiya꞉, “Godokono kalakala konomo la꞉godolo bitana, mabu la꞉ la꞉eno baida꞉mo ebeno komokomo hidamo nulamenamata! Iyo, la꞉le la꞉eno galamo Godokono hibi komo hidamo nulihonamata! ^d 17Nale la꞉tamo hibi tabo begoemo, dopamo tetelo Godokono ukui hawakalimipi ba꞉gala komo tuputupu emede tawakalubi, iba꞉te ubi konomo bihatenama꞉ la꞉le dulamenama ba꞉bi koko komo ulamema꞉, huiyatiya iba꞉te kamodobuya꞉ha꞉, ba꞉gala ibi ubila la꞉le dulihonama ba꞉bi komo kulihoma꞉, huiyatiya iba꞉te kamodobuya꞉ha꞉.”

Kona Kikipo Haminahaledawoeno Iya꞉tulame Uwino Ipuwa

Mak 4:13-20; Luk 8:11-15

18“Ba꞉bema꞉ la꞉ kona kikipo haminahala꞉go da꞉tui ba꞉be lumagino uwino ipuwa nulia꞉la꞉. 19Godote Ko Gawadalagima꞉ deda꞉na, tawakaluba꞉te ba꞉be komoeno tabo uliti ipuwa hidamo iya꞉tawahaheno, ba꞉ba tetelo Saitanate pete ibino tepo ipuwane ba꞉be tabo gala kakapuwatema꞉ne. Ba꞉mako tawakalubi gabamo da꞉gudi, ibi ba꞉bi kona kikipo keba ka꞉nala꞉ka꞉ ba꞉ba ka꞉nala. 20Ba꞉gala komo tawakalubi nakola hakamo da꞉gudi ibi ba꞉ ba꞉bi kikipola, iba꞉te Godokono tabo dulimina꞉, ba꞉ba tetenomolo kalakalago kolawema꞉na꞉, 21huiyatiya ibino tepo ipuwalo haha puliyala. Ba꞉bema꞉ iba꞉te Godokono oko ipuwalo nanekela꞉mo emeda꞉tepate, ba꞉bene Godokono taboma꞉ temeteme komate iba꞉tamo da꞉pikulimina꞉ ba꞉gala tawakaluba꞉te ibino komoma꞉ da꞉ga꞉lamena꞉, iba꞉te tiyonomo kalahutihoma꞉na꞉. 22Komo tawakalubi iba꞉te olagopi hemo hakamo da꞉gudi ba꞉bi kikipola. Iba꞉te Godokono tabo kulima꞉na꞉, huiyatiya iba꞉te ilina konomamo emalagidolena ba꞉gala ibino emede komoma꞉ ukui bilibilima꞉ eda꞉hana. Ba꞉bema꞉ ibino tepo ipuwalo ba꞉bakobako ukui hiliyonomo ba꞉pola꞉na, ba꞉moi ukui komate hido tabo ba anakapumi, ba꞉bene iba꞉te a꞉kanolohamena꞉. ^e 23Huiyatiya komo tawakalubi iba꞉te hido hakamo da꞉gudi ba꞉bi kikipola. Iba꞉te Godokono tabo uliti hido iya꞉tawa lawete hibinomolo konolohoma꞉na꞉, komo 100 teta꞉mo, komo 60 teta꞉mo, komo 30 teta꞉mo konolohoma꞉na꞉.”

Kuba Hemate Pali Ipuwalo Dikulihui Ba꞉be Iya꞉tulame Uwi

24Ba꞉bene Ya꞉suti eta uwi tawakalubi ba iya꞉tulame na꞉kagoiya꞉, “Godote Ko Gawadalagima꞉ deda꞉na, ba꞉be komo ba꞉ eta dubuti ebeno pali haka hiduimiti hido kona kikipo da꞉haminahali ba꞉ba ka꞉nala. 25Eta dulu tawakalubi hiliyonomate da꞉lahani, eba꞉go alaholodawama꞉ deda꞉nami ba꞉be dubuti penate kuba hemo kikipo pali ipuwamo pamihonate ba꞉ dito toni. 26Galane tetelo konate apepehote da꞉nolohui, kuba hemate ikuliti konoeno haha ba꞉bo a꞉wiholiya꞉, 27ba꞉bene pali namutudawoeno okopa꞉te ebetamo pelamete ebe na꞉pega꞉lamiya꞉, ‘Ama꞉ pali ipuwamo hidohido kikipo bamihuia꞉ta, huiyatiya ba꞉moi komo kuba hemo iba꞉te kebene kikulihui?’

28“Ebete tabo ba huiya na꞉goi, ‘Eta ago dalaholona, ba꞉bete amihui.’

“Ba꞉bene okopa꞉te ebe nalatediya꞉, ‘Wadiyala꞉ka꞉ a ba꞉bi kuba hemo komagobelema꞉nema꞉?’

29“Namutudawate huiyatiya na꞉goi, ‘Ao, la꞉le da꞉magobelema, diyala, la꞉ atu tetelo komo hidohido kona magobeledemata. 30Ba꞉bema꞉ wadiyala iba꞉te kapimilo napepehamena꞉, huiyatiya galane naha kona uwate tetelo nale okopi kokiyalamema꞉nemo iba꞉te dopamo kuba hemo magobelete koa꞉mo kiya꞉hekema꞉, ba꞉bene iba꞉te hidohido naha kona uwatete naeno pali ilina miya꞉teno genamamo kopemiya꞉tema꞉na꞉.’”

Mastada Kikipoeno Iya꞉tulame Uwi

Mak 4:30-32; Luk 13:18-19

31Ba꞉bene Ya꞉suti eta uwi ibi ba iya꞉tulame na꞉kagoiya꞉, “Godote Ko Gawadalagima꞉ deda꞉na ba꞉be komo ba꞉ mastada kikipo huiyala, iyo, eta tetelo dubuti ba꞉moe kikipo lawete ebeno pali ipuwamo dito ami. 32Hibila, ba꞉moe hopo konomolo keha kikipo kokonomo ba꞉pola꞉na huiyatiya mastada kikipo ba꞉ deha꞉potonomola. Huiyatiya numa꞉la꞉, lumagiti damimini ba꞉be deha꞉poto kikipote apete komo hiliyonomo keha kogogolema꞉ne, ba꞉bene holaholate pelamete ba꞉be keha gedawalo ba꞉pemedehonamena꞉.”

Palawa Baa꞉ Huhuimino Puhulu Ilinoeno Iya꞉tulame Uwi

Luk 13:20-21

33Ba꞉bene Ya꞉suti eta uwi ibi ba iya꞉tulame na꞉kagoiya꞉, “Godote Ko Gawadalagima꞉ deda꞉na ba꞉be komo ba꞉ palawa baa꞉ huhuimino puhulu ilina huiyala. Eta kamenate modobo palawa lawete huhuimino ilina nanekele hola꞉minalete ba꞉bo a꞉ba꞉gui, ba꞉bene huhuimino ilinate palawa lawenomo ba lawe palawa baa꞉te hunamo ba꞉bo mahigui.”

Ya꞉suti Tawakalubi Uwa꞉mo Diya꞉tulamenakui Ba꞉be Komoeno Mabu

Mak 4:33-34

34Ya꞉suti ba꞉moi komokomo tawakalubi hiliyonomatamo iya꞉tulame uwa꞉mo kiyahanakui, ba꞉ma ka꞉na ebete eta komo iba꞉tamo iya꞉tulame uwihino kakiyahanakuiha꞉. 35Ba꞉be komote uluhukuya꞉ Godote ebeno ukui hawakalimidawa ipuwado da꞉goiya꞉, ba꞉be tabote hibima꞉ keda꞉ma꞉. Ebete ya꞉lo tetelo tabo ba꞉ma ka꞉na goiya꞉,

“Na Godote tawakaluba꞉tamo tabo olamagi tetelo
iya꞉tulame uwa꞉mo bolamaginakomo.
Iyo, nale ba꞉moe hopo dododiya꞉mo
ba꞉ba tetene tupuimiti ba꞉ma teta꞉mo puluhuku,
kebe komate awaminale ipuwalo da꞉pola꞉nama꞉,
na ba꞉bi komo ba꞉ma ka꞉na kohawakalilamema꞉nemo.” ^f

Kuba Hemate Dikulihui Ba꞉be Iya꞉tulame Uwino Ipuwa

36Ba꞉bene Ya꞉suti tawakalubi hiliyonomo miya꞉palete genama guamo dito nodoluya꞉. Ba꞉ba tetelo ebe ta꞉matapa꞉te ebetamo pelamete na꞉pega꞉luya꞉, “Kona pali ipuwalo dapepehui ba꞉bi kuba hemoeno ipuwa keba ka꞉nala꞉ka꞉? Ama꞉ a niya꞉tua꞉ma꞉.”

37Ya꞉suti ibino tabo ba huiya na꞉goiya꞉, “Hido kona kikipo kebe dubuti ka꞉haminahali, ebe ba꞉ Tawakalubino Naniwila. 38Ba꞉bema꞉ ebeno pali ba꞉ ba꞉moe hopo konomola, hidohido kona kikipo ibi ba꞉ Godokono Hunu Haboeno gugudila, ba꞉gala kuba hemo ibi ba꞉ Saitanakono gugudila. 39Kuba hemo damihui ba꞉ Saitanatela, ba꞉gala naha kona uwate tete ba꞉ ba꞉moe hopoeno kuititila, ba꞉gala naha kona uwatepi ba꞉ Godokono nopopila. 40Ba꞉bema꞉ okopa꞉te kuba hemo magobelete koa꞉mo diya꞉heki, ba꞉moe hopoeno kuititi ba꞉ba ka꞉na kitanama꞉ne. ^g 41Ba꞉ba tetelo Tawakalubino Naniwiti ebeno nopopi kopoelamema꞉ne. Ba꞉bema꞉ puya꞉te ebeno tawakaluba꞉go ba emedena kuba dododilinaka, nopopa꞉te ibi hiliyonomo puwatete ^h 42konomo koe woe baha꞉mo ba꞉ dito koniya꞉hekema꞉na꞉, ba꞉bene iba꞉te ba꞉bolo lalo ba ikilame konomamo ba꞉bo kihimima꞉na꞉. ⁱ 43Huiyatiya Godokono tuputupu emede guguda꞉godolo ebeno alote konomamo ka꞉la꞉minama꞉ne, ibino Nabiwino Hunu Habalo da꞉la꞉minana ba꞉ba ka꞉na. Galagodawa, ama꞉ hidamo nulia꞉!” ^j

Ugumuili Manino Iya꞉tulame Uwi

44“Godote Ko Gawadalagima꞉ deda꞉na, ba꞉be komo ba꞉ lumagiti ko mani ba꞉gala hidohido ilina ya꞉lo tetenomolo hakamo dawaminaliya꞉ ba꞉ba ka꞉nala. Galane tetelo ebete ba꞉bo hoiya꞉, ba꞉bene gogo hiliyonomo da꞉petohuya꞉ eta lumagiti haka aligi oko ba owati ba꞉bi hidohido ilina ba꞉bo ulamiya꞉. Ba꞉ba tetelo ebete kalakalago gala kihilatelete, ba꞉bene ebeno genamamo tote ebeno ilina hiliyonomo kolowamima꞉ nimidiliti modobo mani ba꞉bo nelawiya꞉. Ba꞉bene ba꞉be mana꞉mo ebete ba꞉be haka lawete, ba꞉be haka ipuwalo ugumuililo da꞉pola꞉nuya꞉ ba꞉bi hidohido ilinate ebenoma꞉ ba꞉bo eda꞉huya꞉.”

Huiya Ko Neheno Iya꞉tulame Uwi

45“Ba꞉gala Godote Ko Gawadalagima꞉ deda꞉na, ba꞉be komo ba꞉ kolowami lumagiti hidohido nehe ilina ohola꞉go da꞉pata꞉na ba꞉ba ka꞉nala. 46Eta hegelalo ebete kapiya hidonomo nehe dumi, ba꞉ba tetelo ebeno ilina hiliyonomo kolowamima꞉ nimidiliti modobo mani nelawete, ba꞉bene ba꞉be mana꞉mo ebete ba꞉be hido nehe lawete ebenoma꞉ ba꞉bo midi.”

Kamahuino Iya꞉tulame Uwi

47“Ba꞉gala Godote Ko Gawadalagima꞉ deda꞉na, ba꞉be komo ba꞉ lumagiti daha hiliyonomo uwateholema꞉ kamahu tula꞉mo dahubi ba꞉ba ka꞉nala. 48Ba꞉bene daha hiliyonomate da꞉tahui ba꞉ba tetelo okopa꞉te kamahu tuli dodamo adimuya꞉midate hidohido daha bagolamo ba miya꞉te kubakuba daha dito iya꞉hekiya꞉. 49Ba꞉bema꞉ ba꞉moe hopoeno kuititi ba꞉ba ka꞉na kitanama꞉ne. Ba꞉ba tetelo Godokono nopopa꞉te pelamete kuba ododilipi tuputupu emede tawakaluba꞉godone powatiya꞉midalete 50konomo koe woe baha꞉mo ba꞉ dito koniya꞉hekema꞉na꞉, ba꞉bene iba꞉te ba꞉bolo lalo ba ikilame konomamo ba꞉bo kihimima꞉na꞉.” ^k

Godokono Ko Gawadalagi Komoeno Ipuwa Da꞉lawiya꞉ Ba꞉be Lumagino Komo

51Ba꞉bema꞉ Ya꞉suti ebe ta꞉matapa꞉tamo na꞉goiya꞉, “La꞉ ba꞉moi hiliyonomo komo hidamo na꞉kiya꞉tawahonama?”

Iba꞉te tabo ba huiya na꞉ga꞉luya꞉, “Iyo, a modobola.”

52Ba꞉bene Ya꞉suti iba꞉tamo gala na꞉kagoiya꞉, “Godokono Tutumu iya꞉tulamepi ipuwalo, pote Godokono Ko Gawadalagi komoeno ipuwa lawenomo da꞉lawi, ba꞉be lumagi ba꞉ ko genama namutudawa huiyala. Ba꞉be mulu dubuino genamalo koko hidohido ilinate ba꞉pola꞉na, ba꞉ma ka꞉na pakalapakala ilina ba꞉gala uliuli ilina kapimilo ba꞉pola꞉ma꞉na, ba꞉bema꞉ ebete ebeno ubilo ba꞉bi hiya꞉hiya꞉ ilina tawakaluba꞉tamo buluhukulatelenakomene ibi hidonomamo kowalubilinama꞉.”

Nasalete Habanapa꞉te Ya꞉suku Ubiha꞉ma꞉ Deda꞉huya꞉

Mak 6:1-6; Luk 4:16-30

53Ba꞉bene Ya꞉suti ba꞉bi iya꞉tulame uwi olamagi da꞉wibuya꞉, ebete ba꞉be habane tote 54ebeno emede haba Nasaleta꞉mo gala na꞉katuya꞉. Ebete tawakalubino baidi ibubulamehole genamalo ibi ba iya꞉tulamita iba꞉te hanohanoholo na꞉ga꞉lutiya꞉, “Moe dubuino mulu iya꞉tulame ukui ebete kebolo kiya꞉tawui? Ba꞉gala ebete hanohano komo pokono heloamo kododilina? ^l 55Ebe kapeneta dubuino gudula, ebeno menoko ba꞉ Ma꞉litila. A iya꞉tawahala ebeno ekaki Ya꞉imesiko, Yausepeko, Saimonoko, ba꞉gala Yudasiko, ^m 56iyo, ebeno ekaki bohelemele hiliyonomate ago bemedena. Ba꞉bema꞉ ba꞉moe dubuti ebeno helo ba꞉gala mulu kebolo kuwati?”

57Ba꞉bene iba꞉te ebe ubiha꞉ma꞉ ba eda꞉huta Ya꞉suti ibi na꞉kiyalamiya꞉, “Godokono ukui hawakalimidawa tawakaluba꞉te ebe hunamo kadipatema꞉na꞉, huiyatiya ebeno habanapi ba꞉gala ebeno genamanapi iba꞉te ebe ubiha꞉ma꞉ beda꞉hanakomena꞉.” ⁿ 58Ba꞉bema꞉ Nasaletenapino hibima꞉ midiha꞉ mabuma꞉ Ya꞉suti ibino habalo hiliyonomo hanohano komo kododiliya꞉ha꞉, ebete ibi ipuwalo kapiyakapiyanomo bododiliya꞉.